‘Ken Uzelve’ is een mooie uitspraak die door vele filosofen en wijzen wordt gebruikt. Zij geven meestal cryptische aanwijzingen waar je meerdere kanten mee op kunt en toch intrigeert mij deze spreuk. Zelf heb ik hem ook vaak gebruikt. Achteraf kan ik zeggen dat dit wel mooi en wijs klonk, maar wat het voor mij betekende wist ik eigenlijk niet. Het was makkelijk om dit te zeggen, als deelnemer aan een week zelfontwikkeling leek ik door zo’n uitspaak een hele filosofische piet. Een hele piet zonder diepere kennis van zaken, maar of de anderen dat door hadden?

In de loop der jaren is er wat licht op deze uitspraken gekomen; voornamelijk op het deel ‘Uzelve’.
Aanvankelijk dacht ik dat ‘Uzelve’ kennis was over iets in mijzelf wat ik nog niet kende. Door jarenlange innerlijke waarnemen van mijn denken, gevoelens of emoties ontdekte ik dat ik ze wel heb, maar ze niet ben. Een waarnemen dat onbeperkt, tijdloos, zonder ruimte en focus is, waarin je niet meer kunt spreken van een ‘Zelf’.

Dit was nog niet alles. Ook de objecten die ik tijdens het grasmaaien, wandelen, afwassen, letterhakken etc. waarnam leken niet afzonderlijk te bestaan en een te zijn met de omgeving, zoals een golf in de oceaan. Ze bestonden hooguit als een afspiegeling in mijn gedachten. Langzamerhand ontstond het inzicht dat zowel binnen als buiten mij een alles zijnde leegte is, die soms gedachten kunnen oproepen maar die niet de werkelijkheid zijn en waarin mijn waarnemen en ik als waarnemer oplost en de gedachte van ‘Zelf’ wegvalt.

Twee wijzen

Twee oude wijzen, Isa en Abu zaten op een bankje in de heerlijke middagzon te genieten van hun munt thee. Isa vroeg aan Abu ‘Wat heeft het leven jou gebracht?’ Abu antwoordde: ‘Als ik eerlijk ben, is het uiteindelijk het inzicht dat het gaat zoals het gaat.’ Isa keek verbaasd en zei: ‘Dat had ik niet verwacht van iemand die van ‘s morgens vroeg tot ‘s avonds laat werkt.’ ‘Ach, ’zei Abu, ‘ik verfde bijvoorbeeld een keer een muur en toen liet de kalklaag los die ik eerst weg moest halen om te kunnen verven. Onder deze laag zat een eeuwenoude muurschildering, waarvan het in originele staat terugbrengen veel geld kostte. Na jaren werd er aangebeld en wilde iemand, juist vanwege die muurschildering, mijn huis kopen voor veel meer geld dan ik van tevoren gedacht had. Zo ontdekte ik uiteindelijk tijdens het werken dat er niets voor niets gebeurt of het nu mislukking of succes betreft.’